Meyan Kökü Nedir, Geleneksel Tıptaki Yeri Nedir?

Meyan kökü, Glycyrrhiza cinsinin bir türüdür. Yaprakları, bitki uzmanları tarafından bir entheojen veya psikoaktif ajan olarak, öfori ve meditasyonu indüklemek veya alkol zehirlenmesinin sakinleştirici etkilerini üretmek için kullanılır. Dünyanın çoğunda meyan kökü temel gıda olarak kabul edilir.

Bu bitki, Orta Doğu, Asya ve Mısır’da klasik antik çağda tıbbi olarak kullanılmıştır. Meyan, Çin’de en az altıncı yüzyıldan beri bitkisel bir ilaç olarak kullanılmaktadır ve Ayurveda’da (Hindistan’ın geleneksel tıbbi sistemi) uzun bir kullanım geçmişine sahiptir. Meyan kökünün tıbbi özellikleri, MÖ 2000 ile 1400 yılları arasında yazılan Sanskritçe literatürde de tanımlanmıştır.

Meyan kökünün glisirizini bir hormon görevi görür ve insanlarda androjenik etkiye sahiptir. Yüksek dozlarda (örneğin 50 gramdan itibaren), hafif östrojenik de olabilir. Meyan kökünün yüksek tansiyon için etkinliği, 11β-hidroksisteroid dehidrojenaz tip I’i inhibe eden glisiretik asit de dahil olmak üzere birçok aktif bileşeninden kaynaklanmaktadır.

Geleneksel Tıpta Meyan Kökü Ne İçin Kullanılır?

Geleneksel Tıpta Meyan Kökü Ne İçin Kullanılır?

Geleneksel Çin tıbbında iltihaplanma, boğaz ağrısı, ses kısıklığı, bronşit, kronik gastrit ve mide ülseri nedeniyle oluşan şişlikleri tedavi etmek için kullanılır. Ayurveda’da meyan kökü, gastrointestinal problemlerin tedavisinde yaygın olarak kullanılmaktadır.

Meyan kökü kronik bronşit, üst solunum yolu enfeksiyonları ve boğaz ağrılarının tedavisinde kullanılmıştır. Ayrıca anne sütü üretimini teşvik etmek için yeni annelere verilir. Aktif bileşen glisirizik asit, güçlü anti-inflamatuar özelliklere sahiptir.

Geleneksel Çin tıbbında meyan kökü, tat olarak tatlı ve ekşi ve eylemde nötr olarak kabul edilir. Ayurveda’da meyan kökü, tat olarak sıcak, ağır ve tatlı ve eylemde keskin (keskin veya buruk) olduğuna inanılır. Ayurveda tıbbında meyan kökü, tıbbi kullanımı nedeniyle “kalpa vatu” (vataların ülkesi) veya “gani vata” (“şeytanın dili”) olarak bilinir. Karaciğer ve dalak kanamasının neden olduğu söylenen “vata dosha” (hava, rüzgar ve pide) tedavisinde kullanılır. Meyan ayrıca menstrüasyonu dengelemeye yardımcı olur.

Meyan kökü aynı zamanda antik Yunanistan’da, özellikle dini törenler sırasında önemli miktarlarda tüketilen tatlı bir ekmek olan “şekerli somun” tariflerinde yaygın bir mutfak bitkisiydi. Meyan, sakız, şeker ve tütün gibi birçok üründe tatlandırıcı görevi gördüğü için kullanılmaktadır. Ayrıca İskandinav likörleri Aquavit ve Pálinka gibi likörleri tatlandırmak için de kullanılır. Meyan kökü tatlı, hafif acı bir tada ve onu diğer bitkilerden ayıran kendine özgü bir aromaya sahiptir.

Hindistan’da meyan kökü, areca fındıklarının etrafına sarılmış ve yemeklerden sonra çiğnenmiş olan betel yaprağı (paan) şeritlerine (“supari” olarak adlandırılır) eklenir. Birleşik Krallık’ta meyan kökü çeşitleri ve meyan kökü boruları gibi birçok popüler şekerleme ürününde görülür.

Siyanobakterilerle simbiyotik ilişkisi olan diğer bitkiler gibi, meyan kökü bitkisi de çok çeşitli hayvanlar ve insanlar için toksik olduğu bildirilen siyanobakteriyel toksin glisirhizini içerir. Glycyrrhizin insan vücudu için bir toksindir ve yüksek tansiyon, ödem ve potasyum seviyelerinde azalmaya neden olabilir. Bu nedenle meyan kökü, kalp, böbrek veya karaciğer hastalığı olan kişiler tarafından alınmamalıdır.

Meyan aromalı tütün kullanımı da olası kanserojen etkileri nedeniyle tartışmalıdır. Bununla birlikte, “meyan kökü” veya bileşeni olan glisirizik asidin insanlarda kansere neden olduğuna dair kesin bir kanıt yoktur. Glycyrrhizin, mantar benzeri siyanobakteriler tarafından üretilen protein olmayan bir amino asittir.

Meyan özü ayrıca çeşitli farmasötik ürünlerde bulunur. Esas olarak bitkilerin etanolik özleri ve kloroform, etanol, gliserol vb. gibi apolar maddeler ile kombinasyon halinde. Meyan özü, içecekler ve tatlılarda aroma maddesi olarak kullanılır. Özellikle yapay aromalarda ve öksürük damlalarında. Ayrıca likör üretiminde ve sigaralarda aroma verici olarak kullanılır.

Meyan Kökünün Kullanım Alanları

Meyan Kökünün Kullanım Alanları

Bazı sigara tütün çeşitlerinde meyan kökü kokusu vardır. Bu tat, karışımın bir parçası olarak doğal olarak oluşur, ancak istenmeyen tatları kapatmak için tütüne yapay olarak da eklenir. Aynı zamanda kozmetikte, özellikle cilt bakım ürünlerinin (kozmetik, saç losyonları ve şampuanlar gibi) ve diş macunlarının üretiminde kullanılır.

Meyan kökünde bulunan glisirizin, doğal olarak etanolik bir çözeltiye ekstrakte edilir. Bu çözüm meyan bitkisinin (yukarıda özetlenmiştir) çok benzer farmakolojik etkileriyle sonuçlanır. Bu etkiler, eski zamanlara (5000 yıldan fazla) kadar uzanan bu bitki bileşeninin çok uzun bir kullanım geçmişinden sorumludur. İlaçlama yoluyla insan vücudunda aynı etki elde edilebilir, ancak doğada tek bir madde bulunmadığından bu çok daha zordur. Meyan kökü aroması ve aroma amacıyla meyan kökünün kullanımı ilk olarak 1645 civarında bahsedilmiştir.

Glycyrrhiza glabra’nın kökleri, MS beşinci yüzyıldan beri Çin ve Japonya’da ilaç olarak kullanılmaktadır. Bu bitkinin Çince tıbbi adı “huang qi”dir. Antik çağda, bu bitki bel ağrısı (“tai yang”), migren, kolik ve bağırsak hastalıkları gibi birçok hastalığa çare olarak kullanılmıştır. İtalyan halk tıbbında meyan kökü öksürük, bronşit ve ses kısıklığı için kullanılmıştır. Sırbistan’da bitki çaylarında kullanılan bitkilerden biridir.

Tatlılığına rağmen, meyan kökü aromalı tütün tüketimi, olası kanserojen etkileri nedeniyle geçmişte tartışmalı olmuştur. Bununla birlikte, “meyan kökü” veya bileşeni olan glisirizik asidin insanlarda kansere neden olduğuna dair kesin bir kanıt yoktur. 2011’de ABD Sağlık ve İnsan Hizmetleri Departmanı, gıda ve hayvan yemlerinde bulunan Genel Olarak Güvenli (GRAS) maddeler listesine glisirizini ekledi. Bununla birlikte, yüksek tansiyon, ödem ve potasyum seviyelerinde azalmaya neden olabilir.

ABD’de, Gıda ve İlaç İdaresi, 2009 yılında bir markanın hipertansiyon üzerindeki potansiyel olumsuz etkileri hakkında bir açıklama ile tatlandırılmış meyan kökü için etiketlemeyi onayladı. Meyan kökündeki bitkisel, tatlı tadı olan maddeler glisirizik asit ve meyan özüdür. Bu maddeler daha yüksek hipertansiyon geliştirme riski ile ilişkilendirilebilir, bu nedenle üreticiler tüketicileri bu konuda bilgilendirmelidir.

İlginizi çekebilir: Parkinson Hastalığı Nedir

Youtube kanalımız: https://www.youtube.com/channel/UCZ9Fvcs8yk7J9glrgA9CNkA