Ergenlik Dönemi Ve Yetişkinlik

Ergenlik Dönemi

Ergenlik, aşağı yukarı 12 yaşla 18 yaş arasında devam eden ve birçok biyolojik, bilişsel, sosyal ve kişilik özelliklerinin çocukluktan yetişkinliğe geçtiği, gelişimsel bir dönemdir.

Branndi gibi ergenlerin birçok dramatik değişimden geçtiği doğru olsa da uzmanlar ergenliği büyük psikolojik karmaşa ile geçmek zorunda olmadığına inanıyor.

Psikologlar birçok gencin medyada çizilen korkunç ergen portresinin aksine sağlıklı bir kimlik duygusu geliştirdiğini, aileleriyle sıkı ilişkilerini sürdürdüğünü ve büyük duygusal bozukluklardan uzak durduğunu tespit etti. .

Ergenlikten çıktıktan sonra birçok genç, yetişkinler dünyasına girmeye hevesli ve hazır oluyor.

Yetişkinlik

 ‘’Bütün öğrencilerin önünde sahnede durduğumu hatırlıyorum. Bu gerçekten benim mi başıma geldi?’ diye düşünüyordum. Lisedeki ilk senemdi ve balonun kraliçesi seçilmiştim. Sanki bir peri masalında gibiydim.

Ergenlik Çağı ve Cinsel Davranışlar

Ergenlik çağı kişinin belirgin biyolojik değişimler yaşadığı ve ikinci cinsiyet özelliklerinin gelişmeye başladığı 9 yaş ile 17 yaş aralığında bir gelişim dönemini tanımlar.

Ergenlik çağı vücutlarımızın ve işlevlerini değiştirirken düşüncelerimizde, kişiliklerimizde ve sosyal davranışlarımızda dramatik değişiklikler yaşatır.

Ergenlik çağının zihnimizi neden değiştirdiğini anlamak için öncelikle buluğ çağının vücutlarımızı nasıl değiştirdiğini bilmemiz gerekir.

Ergenlik Döneminde Kızlar

Bütün kızlar bir an evvel büyüyüp kadın olmak ister. Kadın olmak demek, Ergenlik dönemini geçmek ve 9 ile 13 yaşları arasındaki gerçekleşen değişimi yaşamak demektir.

Ergenlik dönemi başlangıcı kızlarda (ortalama 10,5), erkeklere göre (ortalama 12,5) 2 yaş daha erken görülür.

Östrojen, başlıca kadınlık hormonlarından bir tanesidir. Ergenlik döneminde östrojen seviyesi 8 katına çıkar ve hem birincil hem ikincil cinsiyet özelliklerinin gelişimi uyarır.

Artan östrojen salgılanmasını tetiklediği ikincil kadın cinsiyet özellikleri, pubik tüylerinin çıkması, göğüslerin gelişmesi ve kalçaların genişlemesini kapsar.

Erken Olgunlaşmaya Karşı Geç Olgunlaşma

Erken olgunlaşan kızlar-yani ergenlik çağına erken giren kızlar-utangaç ve içe dönük olabilir, sosyal becerileri daha düşük olabilir ve daha geç olgunlaşan sınıf arkadaşlarından önce sigara ve alkol deneyebilir. Fiziksel olarak daha erken olgunlaşmak kızların psikolojik sorunlarla karşılaşabilmesinin sebeplerinden biri; yeni gelişen yetişkin bedenlerinde normalde sağlıklı bir şekilde işlemek için gerekli olan yetişkin özelliklerini henüz edinmemiş olmalıdır.

Ergenlik Döneminde Erkekler

Bütün erkek çocukları bir an evvel büyüyüp erkek olmak ister. Erkek olmak demek, Ergenlik çağından geçmek ve 10 ile 14 yaşları arasında gerçekleşen 3 büyük biyolojik değişimle yaşamak demektir. Erkeklerin ergenlik döneminin başlaması genellikle kızlardan 2 sene sonra gerçekleşir.

Erken Olgunlaşma Geç Olgunlaşmaya Karşı

Erken olgunlaşan, yani ergenlik çağına erken giren erkek çocukları genellikle daha özgüvenli, rahat, sosyal olarak sorumlu ve popüler olurlar, akranları tarafından sayılırlar. Buna karşılık Ergenlik çağına geç giren erkek çocukların (geç olgunlaşan) özgüvenlerinin ve kendilik değerinin düşük olduğu, anne babaya bağlı olduğu ve akranları tarafından daha az sevildiği gözlemlendi.

Bilişsel & Duygusal Değişimler

Bilişsel gelişme, kişinin genetik ve öğrenilmiş faktörlerin etkileşimi ve etkisi ile nasıl algılandığı, düşündüğü ve dünya hakkında nasıl bir anlayış kazandığını tanımlar.

Piaget’in 4 Bilişsel Aşamalarının Devamı

• 1- Duygusal motor doğumdan 2 yaşında. 2 yaşta oyuncak oyuncaktır, ayakkabı da ayakkabıdır.
• 2- İşlem öncesi 2 yaşından 7 yaşına. 2 yaşından sonra, obje ve olaylar esnek bir biçimde hayal edilir
• 3- Somut işlem 7 yaşından 11 yaş arası. 7-9 yaşları arasında sadeleştirme-basitleştirme dönemi. 9-12 yaşları arası gerçekçilik dönemi.
• 4- Soyut işlem 12 yaşından itibaren başlayıp yetişkinlik boyunca devam eder.

Soyut İşlemler

12 yaşındaki Branndi’nin özgürlük, adalet, hayvan hakları ve yaratıcı gibi soyut kavramlar kullanması, soyut işlemler aşamasına girdiğini gösterir.

Piaget’in dört bilişsel aşamasının sonuncusu olan soyut işlemler aşaması, 12 yaşında başlayıp yetişkinlik boyunca devam eder. Bu aşama esnasında ergenler ve yetişkinler soyut veya varsayımsal konuları düşünme, olayları başkalarının bakış açısından görme ve bilişsel problemleri mantıklı bir şekilde çözme becerisini kazanır.

Soyut kavramları düşünebilme ve tartışabilme becerisi; ergenlerin inançlarını, tutumlarını, değerlerini ve hedeflerini eleştirel bir gözle düşünebildikleri ve yetişkin olmaları için önemli olan birçok konuyu tartışabildikleri anlamına gelir. Örneğin, ergenlere başlıca endişelerinin ne olduğu sorulduğunda listenin başında evlenmek, arkadaş edinmek, iyi bir işe girmek ve okulda başarılı olmak gibi konular bulunuyordu. Bu kaygıların her biri, soyut işlem aşamasında edinilen bir bilişsel beceri olan soyut kavramları tartışabilme becerisini gerektirir.

Ergenliğe Genel Bakış

Piaget’in teorisine göre çocuklar dört farklı bilişsel aşamadan aynı sırayla ancak farklı oranlarda etkilenerek geçer-(1) duyusal motor, (2) işlem öncesi, (3) somut işlemler ve (4) soyut işlemler. Her bir aşamada çocuklar dünyayı daha iyi anlamalarına yardım eden, nitelik olarak farklı bir düşünme ve muhakeme türü edinir. Ergenler Piaget’in aşağı yukarı 12 yaşında başlayan ve yetişkinlik boyunca devam eden, soyut işlemler denilen dördüncü aşamasına girer. Ergenler bu aşama esnasında soyut ve varsayımsal kavramları düşünme, konulara başkalarının bakış açısından bakma ve bilişsel problemleri mantıklı bir şekilde çözme becerilerini edinir. Bu bilişsel beceriler, yetişkinlik boyunca çok faydalıdır.

Beyin Gelişimi: Mantık ve Duygu

Araştırmacılar ergenlerin beyninin prefontal korteksinin veya yönetici müdürünün tam olarak gelişmediğini ancak limbik sisteminin veya duygu merkezinin geliştiğini tespit etti. Zayıf bir yönetici müdür ve güçlü bir duygu merkezinden oluşan bu bileşim, ergenlerin düşüncesiz, sorumsuz ve rahatsız edici davranışlarının çoğundan sorumludur. Güçlü bir yönetici müdürünün (Prefrontal korteks) yokluğu duyulan gençlerin neden riskli davranışlarda bulunduğu, neden sık sık duygu durumlarını değiştiğini ve düşünmeden hareket ettiklerini açıklıyor. Bir araştırmacının özetlediği gibi, ‘’İyi muhakeme öğrenilir, ancak gerekli donanıma (nöral gelişme) sahip değilseniz öğrenemezsiniz’’.

Bilişsel Hızda Değişiklikler

50li yaşların sonlarından başlayarak bilgilerin uzun süreli belleğe kodlama ve bilgiyi uzun süreli bellekten geri çağırma oranı olan bilgi işleme hızında bir yavaşlama meydana gelir.50li yaşların sonlarından başlara, belirli duygusal uyarıcıların tanımlama oranı olan algısal hızda bir yavaşlama olur.50li yaşların sonlarında başlayarak bazı uyarıcıların tepki verme(görmek, duymak, hareket etmek) oranı olan tepki süresinde bir yavaşlama meydana gelir. Gençler 20li yaşlarına girdiğinde üniversiteye gitmeye karar vermek evi belki de ilk defa terk etmek, iş hayatına atılmak ve ciddi bir ilişki aramak gibi çeşitli bir değişimlere karşılaşır.

Beynin prefrontal korteksi artık tam olarak geliştiği için, 20li yaşlar yönetimsel becerilerin(düşünmek, plan yapmak, karar vermek, hatırlamak)keskin olduğu bir dönemdir. Bilişsel veya yönetimsel beceriler, genellikle 30lu yaşlar boyunca keskin olmaya devam eder ancak bilişsel becerilerde özelliklede hatırlama gücünde 40lı yaşlarda başlayıp 50li ve 60lı yaşlarda devam eden bir düşüş yaşar yavaşlayan bilişsel becerilerden bazılarını inceleyeceğiz.

Bellekteki Değişiklikler

Çoğu insan 40lı yaşlarında başlayarak ilerleyen yaşlarda bazen bazı şeyleri hatırlayamamaktan şikâyet eder. Araştırmacılar, yaşlı yetişkinlerin genel bilgilerini (filmin adı) hatırlamakta zorlanmadığı ama ayrıntıları(filminde kimlerin rol aldığı) hatırlamakta zorlandığı sonucuna varıyor. Buna karşılık, genç yetişkinler hem genel bilgiyi hem de ayrıntıları kolaylıkla hatırlayabiliyor. Yani insanlar 50li 60lı 70li yaşlarına girdiklerinde dile getirdikleri şikâyetleri doğru: can sıkıcı olabilen ancak genellikle önemsiz olan bazı ayrıntıları(isimler, yerler, marketler,)unutulabiliyorlar.

Bellek Geliştirici Ürünler

Yaşlanma özellikle 40lı ve 50li yaşlarında kişiler için unutkanlık ile bağdaştırıldığından Amerikalılar bellek geliştirici ürünlerde milyarlar harcıyorlar. Örneğin Amerikalılar, araştırmacıların sağlıklı bireylerin ne belleğini nede konsantrasyonunu geliştirmediğini tespit ettiği ginko biloba adlı ürüne her yıl 350 milyon dolar harcanıyor. Bellek uzmanları yaşla ilgili unutma problemleri ile  başa çıkmanın en iyi yöntemini fiziksel zindeliği (bilişsel faaliyetlerde okumak, kurslara katılmak bulmaca çözmek olduğunu söylüyor.

Ergenlikte Kişilik Ve Sosyal Değişimler

Kişilik ve sosyal gelişim, kişinin bir kendilik veya kendilik kimliği başkalarıyla olan ilişkileri ve sosyal etkileşimlerde faydalı olan becerileri nasıl geliştirdiğini tanımlar kendilik değeri kendimizi ne kadar sevdiğimizi kendi değerimizi, önemimizi, çekiciliğimizi ve sosyal uyumluğumuzu ne kadar önemsediğimizdir. Kişisel kimlik ve benlik kimliği, kendimizi nasıl tanımladığımızı ifade eder; değerlerimizi, özelliklerimizi, hedeflerimizi, algılarımızı ilgi alanlarımız ve motivasyonlarımı kapsar.

Kendilik Değerini Şekillendiren Güçler

Ergenlerdeki kendilik değerini gelişmesi fiziksel çekicilik, akranları tarafından kabul edilen, anne baba desteği, sosyal ve akademik ortamlarındaki performans gibi faktörleri kapsar ancak erkekler ve kızlar farklı güçlere tepki verir kızlardaki kendilik değeri özellikle kendini başkalarını ifade edebilme becerisine bağlıdır muhtemelen en rahatsız bulgu, kızların erkeklere göre daha sık bir şekilde azalan ve düşük kendilik değeri gösterme meyilli olmasıdır. Erkekleri kendilik değeri özellikle toplumda sakin görünmeye yani stres ve kaygıların kişiyi kötü göstermesi izin vermemeye bağlıdır düşük kendilik değeri geliştirmeye daha yatkın olan kızlarla karşılaştırıldığında erkekler, yükselen veya yüksek kendilik değeri göstermeye daha meyillidir.

Kendilik Değerinin Önemi

Kendilik değeri önemli olumlu ve olumsuz sonuçlara bağdaştırıldığında, psikolojide en çok araştırılan konularda bir tanesidir. Örneğin yüksek bir kendilik değerine sahip olmak;

Neşeli ve mutlu  olmak, sağlıklı sosyal ilişkilere sahip olmak ve kişisel uyumun artması gibi olumlu sonuçlarla bağdaştırılırken düşük kendilik değerini sahip olmak; depresyon, kaygı anti sosyal davranışlar ve zayıf kişisel uyum gibi olumsuz sonuçlarla bağdaştırılmaktadır. Kendilik değeri genel olarak çocukluk döneminde fazla sabit değildir, ergenlikte nispeten sabittir, genç yetişkinlikte daha sabittir ve orta yaş yaşlılıkla beraber tekrar daha az sabit duruma gelir. Sonuç olarak, kendilik değeri kişinin birçok özelliğini etkilediğini için önemlidir.

Ergenlikte Cinsiyet Rolleri, Sevgi ve İlişkiler

Cinsiyet rolü, toplumun kadınların ve erkeklerin düşünme ve davranma şekli olarak belirlediği geleneksel veya stereotipik davranış, tavır, değer ve kişilik özelliklerini tanımlar.

Dünyadaki Cinsiyet Rolleri

Sadece Amerika’da değil, bütün dünyadaki öğrenciler erkek cinsiyet rolünün tutkulu, baskın ve bağımsız; kadın cinsiyet rolünü ise itaatkâr, sevecen ve duygusal olmayı içerdiği konusunda büyük oranla fikir birliği gösterdi.

Evrimsel Psikoloji Teorisi.

Evrimsel psikoloji teorisinden gelen bir cevap, genetik ve biyolojik faktörlere dikkat çekiyor ve mevcut cinsiyet rollerinin, bu rolleri kendi zamanının problemleri ile başa çıkabilmek için edinen ilk erkek ve kadınlarda evrimleşen davranışların devamı olduğunu söylüyor. Evrim teorisine göre erkekler baskın kontrol edici ve saldırgan olarak üreme şanslarını arttırdı. Buna karşılık kadınlar ilgili, duyarlı ve yetiştirici olarak çocuklarını yetiştirme şanslarını arttırdı.

Sosyal Rol Teorisi.

Farklı ancak bağlantılı bir cevapta sosyal ve kültürel etkileri dikkat çeken ve erkekler ile kadınlar arasındaki cinsiyet rolü farklılıkların, farklı iş bölümlerinde kaynaklandığını belirten sosyal rol teorisinden geliyor.

Sevginin Türleri

Tutkulu sevgi, sevilen kişinin sürekli düşünülmesini kapsar ve beraberinde güçlü cinsel duygular ve güçlü duygusal tepkiler getirir.

Arkadaşça sevgi, hayatı kendi hayatına yakından bağlı olan birisine karşı güvenli ve hassas duyguların hissedilmesini içerir.

Uzun Süreli İlişki: Başarı Ve Başarısızlık?

Eleştirel faktörler. Gottman, çiftlerin sosyal etkileşimlerini analiz ettiğinde, daha sonra boşanan çiftlerin başlıca dört problemi olduğunu tespit etti: Eşlerden biri veya her ikisi, diğerini çok fazla eleştiriyordu; eşlerden biri veya her ikisi, hatalarından biri eleştirildiğinde fazla savunmacı oluyordu; eşlerden biri veya her ikisi özellikle anlaşmazlıklar esnasında diğerini küçük görüyordu; eşlerden biri veya her ikisi, özellikle de erkek, bir problemi tartışmamak için bloke ediyordu.

Mutlu İlişkiler.Mutlu bir evlilik sürdüren çiftler, bu dört büyük problemle; yani eleştiri, savunmacılık, küçük görme ve bloke etme ile başa çıkmanın bir yolunu buluyor. Örneğin, başarılı çiftler bloke etme sorunu ile anlaşmazlıkları açık ve dürüst bir şekilde çözerek baş etmenin yolunu buluyor; olumsuz geribildirime karşı daha az savunmacı oluyor; eşlerini az eleştiriyor ve daha fazla destek olmaya çalışıyor ve değişmesi pek mümkün gibi görünmeyen küçük problemleri (eşlerden birinin pasaklı, diğerinin ise titiz olması) görmezden gelmeye çalışıyorlar. Buna ek olarak, eşlerin ikisinin de aynı duygusal dalga boyutunda olması durumunda, örneğin aynı olumlu bakışa sahip olması durumunda, ilişkinin başarılı olma ihtimali daha yüksektir.

İlginizi çekeceğiniz düşündüğümüz diğer yazılara göz atabilirsiniz.

Evrensel Yüz İfadeleri
Zekanın Tanımı
Terapiler