Çölyak Diyet Listesi

Ülkemizde de sıkça görülen çölyak diyet listesi sayesinde kontrol altına alınabilecek bir hastalıktır. Peki glütenden nasıl korunacağız?

Çölyak diyet listelesi sayesinde hastalığın tanısını konulduktan sonra hayatınızı düzene sokacak beslenme alışkanlığı kazanmalısınız. Glutensiz beslenmenin temel nokta olduğu çölyak hastalığı, alışılması zor ama gerekli bir süreç içermektedir.

Çölyak hastalığı nedir?

[box type=”info” align=”” class=”” width=””]Çölyak hastalığı, vücudumuzun glüten adlı maddeye aşırı duyarlı olması sonucunda bağışıklık sistemi tarafından anormal verilen tepkilerdir.[/box]

Çölyak hastalığı belirtileri şu şekilde başlar; İlk zamanlarda bulantı, kusma, ishal, halsizlik gibi belirtiler görülür. İlerleyen zamanlarda ise anemi, cilt döküntüleri gibi farklı belirtiler eklenir. Kronik bir hastalık olmasına rağmen tedavisi mümkündür. Tedavi glüten içermeyen besinlerin tüketilmesiyle başlar.

Buğdayların geninin değişmesiyle çölyak hastalığı en çok görülen hastalıklardan biri haline gelmiştir. Her geçen yıl bu hastalığa yakalananların sayısı artmaktadır. Çölyak hastalığı, ince bağırsakta iltihaplanma ortaya çıkmasıyla belirti verir. Bağışıklık sistemi glutene karşı tepki vererek iltihabi süreci başlatır.

Genetik yatkınlık ve çevresel faktörlerin bir araya gelmesi çölyak hastalığını tetiklemektedir.

Gluten, buğday, çavdar, yulaf, arpa gibi tahıllarda bulunur ve bunlardan yapılmış her türlü yiyeceğin yenmesiyle tetiklenir. Genetik yatkınlık ve çevresel faktörlerin bir araya gelmesi çölyak hastalığını tetiklemektedir.

Gluten, buğday, çavdar, yulaf, arpa gibi tahıllarda bulunur ve bunlardan yapılmış her türlü yiyeceğin yenmesiyle tetiklenir. Buna karşılık pirinç, mısır, soya ya da patates gluten içermediğinden hastalar doğrulusunda kolaylıkla tüketilebilir.

Çölyak hastalığının bulguları nelerdir?

Tipik olmayan çölyak hastalığı bulguları arasında;

[tie_list type=”checklist”]

• Kaşıntılı ve kırmızı cilt döküntüleri (Dermatitis herpetiformis)
• Dilde yanma, halsizlik, solukluk gibi kansızlık bulguları (Demir eksikliğine bağlı görülen bu anemi, emilim sorunu nedeniyle demir tedavisine cevap vermez.)
• Kalsiyum yetersizliğine bağlı kemik erimesi, kas zayıflığı, kemik ağrısı
• K vitamini eksikliğine bağlı kanamalar
• Gece körlüğü (A vitamini eksikliği nedeniyle)
• Depresyon bulguları
• Ses kısıklığı
• Epileptik nöbetleri
• Baş dönmesi ve denge sorunları
• Hormon seviyelerinde dengesizlik
• Eklem problemleri
• Ağızda aftlar
• Dikkat sorunu sayılabilir.

[/tie_list]

Çocuklarda çölyak hastalığı bulguları nelerdir?

Bebeklerde hastalığın bulguları ek besinlere başladıktan sonra ilk tahıl ürünlerini aldıklarında meydana çıkar. Birkaç hafta ila ay sonra sindirim sistemi ile temaslı bulantı, kusma, ishal gibi bulgular görülmeye başlar. 2 yaş altı çocuklarda, çölyak hastalığı bulguları;

[tie_list type=”plus”]

• Kusma
• Kronik ishal
• Karında şişlik
• Gelişme geriliği
• İştahsızlık
• Kas erimesi

[/tie_list]

2 yaşından büyük çocuklarda ise;

[tie_list type=”checklist”]

• İshal
• Kabızlık
• Kilo kaybı
• Sinirlilik
• Kısa boy
• Ergenlikte gecikme
• Dikkat eksikliği / hiperaktivite, öğrenme güçlükleri, baş ağrısı, kas koordinasyon eksikliği ve epilepsi nöbeti gibi nörolojik bulgular görülebilir.

[/tie_list]

Çölyak hastalığı; cerrahi işlem, gebelik, doğum, viral enfeksiyon ya da kuvvetli duygusal gerilim ardından ilk kez bulgu verebilir ya da var olan bulgular tetiklenebilir.

Çölyak hastalığı tanısı nasıl konulur?

Araştırmacılar, çölyak hastalığı olan çocuk ve yetişkinlerin yalnızca yüzde 20’sine tanı konulabildiğini öngörmektedir. Tanı amacıyla ilk olarak hekim doğrultusunda hastadan detaylı bir hikaye alinir ve fizik muayene yapılır. Çölyak hastalığı teşhisi amacıyla hekiminiz değişik testler isteyebilir.

Seroloji testi ile kandaki antikorlar araştırılır. Test sonucunda, belirli antikor proteinlerinin artmış seviyeleri, glutene karşı bağışıklık reaksiyonunu gösterir. HLA-DQ2 ve HLA-DQ8 adlı insan lökosit antijenlerine yönelik oluşturulan kalıtsal testler, çölyak hastalığının tanısını amacıyla kullanılabilir.

Yapılan testlerin neticeleri çölyak hastalığını destekliyorsa, hekiminiz ince bağırsağınızı endoskopi adı verdiği ve ucunda kamera tespit edilen ufak bir kanül sayesinde inceler. İşlem esnasında lüzum duyarsa villus hasarını analiz etmek amacıyla ufak bir doku örneği de (biyopsi) alabilir.

Bu testlerin, doğru netice vermesi amacıyla glutensız bir diyete başlanmadan evvelce yapılmaları gerekir. Çölyak diyeti ile gluteni  hayatınızdan çıkarmak kan testi neticelerini değiştirebilir ve neticeler normal çıkabilir.

Çölyak hastalığı nasıl tedavi edilir?

Çölyak hastalığının tedavisinde tek alternatif diyetten gluten sahibi olan yiyeceklerin tamamiyle çıkarılmasıdır. Bunun için gluten sahibi olan yiyeceklerin bilinmesi gerekir. Buğday, arpa, çavdar ve bunun gibiham maddelerden yapılan bulgur, irmik, makarna, erişte, kek, börek gibi bu kategoride sayılabilelcek tüm yiyecekler gluten içerir.

Doktorunuz sizi, sıhhatli bir glutensiz diyet planlanmasına yardımcı olabilecek bir diyetisyene yönlendirir. Diyetinizden gluten sahibi olan gıdaları çıkardığınızda, ince bağırsağınızdaki iltihaplanma genelde birkaç hafta içersinde azalmaya başlar.

Birkaç gün içersinde kendinizi daha iyi hissetmeye başlayabilirsiniz. Tam deva ve bağırsak villuslarının tekrardan büyümesi birkaç aydan birkaç yıla kadar sürebilir. İnce bağırsaktaki iyileşme süreci, çocuklarda yetişkinlerden daha süratli gerçekleşme eğilimindedir.

Gluten sahibi olan bir gıdayı unutup yerseniz, karın ağrısı, bulantı ve ishal gibi açıklanan yaşayabilirsiniz. Bazı insanlar, gluten yedikten sonra hiçbir belirti yaşamazlar; fakat bu, glutenin onlara zarar vermediği manasına gelmez.

Diyetinizdeki az miktardaki gluten bile, belirti ya da belirti olup olmamasına bakılmaksızın, zararlı olabilir. Eğer ciddi bir beslenme sorunu meydana çıkmışsa hekiminiz vitamin ve mineral destekleri önerebilir. Özellikle kalsiyum, folik asit, demir, çinko, b12 vitamini, D vitamini ve K vitamini takviyesi önerilir.

Çocuklar İçin Çölyak Diyeti Önerileri

Çocukların bilhassa şekerli besinlere ne kadar düşkün olduğu bilinir. Bundan dolayı glutensiz kurabiye seçeneklerini değerlendirebilirsiniz. Aynı şekilde ayran ve glutensiz hamburger ekmeği ile hazırlanmış enfes bir menü, çocuklarınızın sorun yaşamadan beslenmesini sağlayabilir. Yumurta, çocukların beslenmesinde de önemli bir yer taşıyor.

Glutensiz sandviç ekmeği ile hazırlanmış sandviçler ve natural meyve suyu ile çocuklarınızın daha sıhhatli beslenmesini sağlayabilirsiniz. Eğer çocuklarınızın sebzeyle arası kötüyse onları yumurtaya bulayarak kızartıp ya da püre şeklinde sunmayı da deneyebilirsiniz.

Haftalık Çölyak Örnek Diyeti Listesi

Sizler vereceğimiz çölyak örnek diyeti listesi ortalama 1400 kaloridir ve çölyak hastalarının tüketebileceği besinleri içermektedir. Gün içerisinde alınması gereken kalori ve porsiyon ölçüleri kişilerin cinsiyet, boy, kilo, yaş ve sağlık durumuna göre farklılık gösterir.

Kahvaltı: 

• Şekersiz çay
• 1 dilim beyaz peynir veya 1 dilim kaşar peyniri (30 gr)
• 1 adet haşlanmış yumurta
• 4-5 adet zeytin veya 2 adet ceviz içi
• Domates-Salatalık
• 1-2 dilim glutensiz ekmeği

Ara Öğün:

• Şekersiz bitki çayı
• 1 porsiyon meyve

Öğlen:

• 90-100 gr ızgara veya haşlama et/tavuk/balık
• Mevsim salata
• 1 bardak ayran
• 1 dilim glutensiz ekmek

Ara Öğün:

• 1 bardak süt
• 3-4 adet pronot glutensiz bisküvi veya 1 porsiyon meyve

Akşam:

• 1 kepçe unsuz çorba(yayla/tarhana hariç) veya 3 kaşık pirinç pilavı
• 1 porsiyon sebze veya bakliyat yemeği
• 1 kase yoğurt
• Salata 

Gece Ara Öğünü: 

• 1 porsiyon meyve + 2 adet ceviz içi
• Şekersiz çay/kahve

Bir başka çölyak diyet listesi de şöyle;

Çölyak Diyet Listesi

Sıklıkla görülen bu durum için çölyak hastalarının diyet listesi uygulaması gerekebilir. Sizler için paylaşacağımız bu liste hem sağlıklı beslenmenize hem de glütenden uzak bir yaşam sürdürmenize yardımcı olacaktır.

[box type=”warning” align=”” class=”” width=””]Unutulmaması gereken en önemli nokta, her diyette olduğundan daha önemli bir şekilde çölyak hastalarının diyet listesi uygulamadan önce mutlaka doktora danışması, bilgi vermesi ve gözetim altında olması gerekir.[/box]

Kahvaltı

Bol ve sınırsız yeşillik, çiğ badem, kabuklu fıstık, kabuklu ceviz, çiğ ve işlenmemiş badem, kabuklu yer fıstığı, natural ev yapımı tahin ve pekmez ve natural ev yapımı yoğurt ( kek ya da ekmek olmasını isteyenler, glüten içermeyen undan yada saf mısır unundan meydana gelen hamur işi tüketebilir.)

Ara Öğün

Glüten içermeyen unlardan hazırlanan hamur işi ya da kek hazırlayabilirsiniz. İşlenmemiş kabuklu olan kuru yemiş tüketebilirsiniz. Hem de ev yoğurdu ya da ev yapımı ayranda içebilirsiniz. Mevsimine uygun olarak bir adet meyve.

Öğle Yemeği

Etsiz sebze türü yemekler, bol yeşillikten meydana gelen salata, şehriye olmadan oluşturulan pirinç pilavı ( muhakkak bulgurdan uzak durulmalı) ev yapımı yoğurt ve ev yapımı yoğurttan yapılacak olan cacık ya da ayranda olabilir.

Ara Öğün

Bir adet mevsimine göre meyve, işlenmemiş bir avuç kuru yemiş ve bol bol su tüketilmelidir.

Akşam Yemeği

Izgara et, balık yada tavuk (et tüketmek istemeyenler etsiz sebze yemeği ile değiştirebilirler.) sınırsız yeşillikten meydana gelen salata, ev yapımı yoğurt yada ev yapımı yoğurttan hazırlanan ayran yada cacık, şehriye olmadan hazırlanan pirinç pilavı, mercimek yada sebzelerden meydana gelen çorba ve bol bol su tüketin.

Ayrıca İsveç Diyeti Yazımızı İnceleyebilirsiniz.