Tüketici Hakları Kanunu ve Yaptırımı

Tüketici hakları kanunu, tüketicinin ekonomik sağlık ve bireysel çıkarlarını koruyucu, haklarından doğacak zararları engelleyici, tüketici bilinçlendirici aydınlatıcı önlemler almayı amaçlar. Bu doğrultuda tüketicinin farkındalığını arttırmayı ve sahip olduğu kanuni hakları bilincinde olması en temel amaçları arasındadır. Günümüzde markalar ile tüketici arasında yasal bir düzenlemenin gerekli olduğunu kesinlikle söyleyebiliriz.

Özellikle son yıllarda tüketimin hızlıca artması ve internet alışverişinin  kullanılmaya başlanması  sebebiyle tüketiciyi koruyan yasaların olması kişinin kendini güvende hissetmesini sağlamaktadır. Fakat birçoğumuz sahip olduğumuz anayasal haklardan haberdar değiliz. Oysaki yasal düzenlemeler çoğunlukla tüketiciyi koruma amaçlıdır. Örneğin firmanın tarafınıza ayıplı mal satması tüketici hakları ihlaline girer. Özellikle internetten alışverişin artmasıyla tüketicinin şikayetin de hızlıca artış gözlendi. Bu sebeple yanlış bilgileri düzeltmek tüketicinin haklarından doğru bir şekilde haberdar olmasını sağlamak amacıyla Tüketici Hakları Kanunu başlıklı yazımızı okumanızı öneririz.

Tüketici Heyeti

Birleşmiş Milletler Evrensel tüketici haklarını Türkiye’de kabul etmiştir. Aynı zamanda Türkiye’de vatandaşın Tüketici Hakları ihlalinde başvuru yapmak için tüketici heyetine müracaat etmesi yeterlidir. Öncelikle tüketici hakem heyetleri tüketici haklarını korumak ve vatandaşın kolayca başvurusunu sağlamak için 6502 sayılı kanuna göre kurulmuş heyetlerdir. Tüketici heyeti başkanlığına ilçelerde kaymakam ve kaymakamın işlem yapması için görevlendirdiği memur sorumludur. Heyetin illerde sorumluluğunu ise Ticaret İl Müdürlüğü yürütmektedir. Aynı zamanda tüketici hakem heyetinin birçok üyesi bulunur. Üyeler arasında belediye, esnaf, baro ve temsilcileri vardır.

Tüketici Heyetine Başvurma Yolları

Tüketici hakem heyetine online veya birebir başvuru yaparak şikayette bulunabilirsiniz. Tüketici bilgi sistemi internet sayfası üzerinden https://tuketicisikayeti.gtb.gov.tr/ e-devlet kapısı aracılığıyla kısa süre içerisinde başvurabilirsiniz. Yapılan başvurularda bilgilerin eksiksiz doldurulması ve isteniyorsa belgelerin sisteme tam olarak yüklenmesi şikayetin geçerliliği için gereklidir.

Başvurular illerde il ticaret müdürlüğüne , ilçelerde ise kaymakamlıklara şahsen veya avukat aracılığıyla yapılabilir. Tüketici hakem heyeti olmayan bölgelerde ise kaymakamlıklara başvuru yapılması önerilir. Kaymakamlıklarda yer alan heyet irtibat ofisi sayesinde başvurunuz alınır. Başvurunuz sonucu ihtiyaç duyulması halinde her iki taraftan da farklı belgeler ve detaylı bilgi istenebilir. Tüketici hakem heyetinin kurum kuruluş veya taraflardan talep ettiği belgeler 30 gün içerisinde ulaştırılması istenir. Hakem heyetine istenilen süre içerisinde ulaştırılamayan belgeler sonucu hakem heyetinin elinde bulunan belgelerle başvuru sonucuna karar verilir. Aynı zamanda Tüketici Hakem Heyeti tarafından başvurunuz incelenerek gerek duyulması halinde bilirkişi ile  taraflar dinlenir.  

Tüketici hakem heyetine yapılan başvurular sonucu 6 ay içerisinde başvuru sonucu açıklanması beklenir. Ek olarak yapılan şikayetler bir kişinin ihtiyaç duyulması halinde süre daha fazla uzatılabilir.

Tüketici Hakları Nelerdir?

Tüketici Hakları, kişinin satın aldığı malda sorun çıkması farkında olmadan kusurlu olması satın aldığı ürünün vaat ettiğini içermemesi sonucu yasal haklara sahip olmasıdır. Türkiye’de kişilerin tüketici hakları konusunda yeterli bilgiye sahip olmadığını söyleyebiliriz. Bu sebeple yazının devamında dört ana maddede tüketici haklarını genel olarak derledik.

• Satın alınan herhangi bir malın insan sağlığını kötü etkilememesi beklenir.
• Tüketiciye sunulan gerekli tüm bilgilere istediği takdirde kolayca ulaşması ve tüm bilgilerin doğru olması gereklidir. Kısacası tüketicinin bilgi edinme hakkı her zaman bulunur.
• Tüketicinin ekonomik zararlarının giderilmesi hakkı vardır.
• Tüketicinin uğradığı zarar sonucu hakkını savunma ve örgütlenme hakkı da bulunur.

Tüketicinin ürünü satın alırken dikkat etmesi gerekenler?

Günümüzde özellikle internetten alışverişin artmasıyla tüketici mağduriyeti sıkça yaşanır hale geldi. Bu doğrultuda yaşanan mağduriyetin giderilmesi için yasal haklar tercih edilmelidir. Fakat tüm bu yasal süreci işlemlere gerek kalmadan bir ürün satın alırken dikkat etmeniz gereken noktalar olduğunu söyleyebiliriz.

• Bir ürün satın alırken özellikle yiyecek ve içecek sektöründe son kullanma tarihine önemle dikkat edilmelidir.
• Ürünü satın alırken ambalajının hasar görmemiş olmasına paket üzerinde delik, iz ve darbe olmamasına dikkat edilmelidir. Çünkü yırtık ve zarar görmüş bir ambalajın satın alınması önerilmez.
• Satın alınan ürünün iade değişim süreçleri mutlaka incelenmelidir. Aynı zamanda ürün satın alırken mutlaka şartlar sorulmalıdır.
• Tüketici hakları söz konusu olduğunda satın alınan malın faturasını mutlaka saklamanızı öneririz. Teknolojinin gelişimi ile beraber birçok marka e-fatura sistemine geçtiği için online ortamlarda da faturanızı saklayabilirsiniz.

Ayıplı Mal ve Hakları

Tüketiciye vaat edilen ürünlerde ayıplı mal olması Tüketici Hakları ihlaline girer. Dolayısıyla tüketicinin yasal haklarına başvurması doğal bir sonuç olacaktır. Satın alınan ürünün reklamlarda veya ürün açıklamasında belirtildiği gibi olmaması tüketiciyi yanıltan  ürün olması ayıplama olarak sayılabilir. Dolayısıyla tüketicinin satın alırken edindiği bilgi de yanıltıcı içerik varsa ve satın aldığı ürün de aynı şekilde uyuşmuyorsa ayıplı mal sayılacağından ürünün aynı bedelini isteyebilir, iadesini talep edebilir veya indirim talep etme hakkına sahiptir.

Ürün ayıplı mal ise 30 gün içerisinde, eğer gizli bir ayıp söz konusu ise yani ürün kullandıktan sonra üründe kusur oluşuyorsa 2 yıla kadar itiraz etme hakkına sahiptir. Örneğin bazı ürünlerde uzun süre hasar oluşmayacağı ifade edilmektedir. Dolayısıyla ürünü satın alırken yapılan açıklama ile uyuşmadığı takdirde 30 günü geçse dahi ayıplı mal kapsamına girer ve tüketici haklarını savunabilir.

Abonelik Sözleşmesi Feshi Etme Hakkı

Telekomünikasyon şirketleri abonelik sözleşmesini iptal etmek istediğinizde ücret farkı istemekte ve taahhüt ettiğini süre öncesinde sözleşmenizi iptal edemeyeceğiniz ifade eder. Bu ifade şekli tamamen yanlış olup son yıllarda alınan karar ile tüketici istediği her an sözleşmesini feshedebilir aynı zamanda ödeyeceği bir ücret söz konusu olmaz ücret ödedi ise bunu geri iade isteyebilir. Dolayısıyla tüketici istediği zaman sözleşmeyi feshedebilir ve karşı tarafın herhangi bir hakkı söz konusu olamaz. 

Bunun yanı sıra, Kişisel Verilerin Korunması Kanunu adlı yazımızın da ilginizi çekebileceğini düşünüyoruz.