Etik Olgusunun Analitik İncelemesi ve Etik -Ahlak Kavramı

Etik ve ahlak aralarında farklı kavramlar ve benzerlikler barındıran iki farklı kavramdır. Etik ve ahlak günlük hayatta ve akademik tartışmalarda her zaman birbirinin yerine kullanılmaktadır. Ancak etik ve ahlak arasında önemli farklılıklar bulunur. Etik evrensel felsefi kurallar üzerinde çalışırken, ahlak ise insan davranışları üzerinde çalışır. Etik kavramı evrensel, ahlak kavramı yöreseldir.

Etik Nedir?

Felsefenin bir disiplini olan etik ahlak eyleminin bilimi olarak tanımlanabilir. Etik ahlak üzerinde sorgulama yapar, tartışarak düşünür ve yargılama yapar.  Doğrunun ve yanlışın, iyinin ve kötünün ne olduğu araştırılarak neyin yapılmasının doğru olduğu ile neyin yapılmamasının gerektiğini belirler. Etik kurallar evrensel olarak kabul görmüş kurallar bütünüdür. Etik kurallar; günlük yaşantılarda bireylerin nasıl yaşamaları gerektiğine kuramsal bakış açısı getirir. Etik iyi olana değil, bir şeyin iyi olduğuna nasıl gidileceğini gösterir. Kısaca, etik ahlak üretmez, ahlak üzerine konuşur.

Ahlak Kavramı Nedir?

Ahlak kuralları etiğin bir araştırma konusudur. Ahlak kavramı insanlara mahsus olup günlük hayatta uygulanan kurallar bütünüdür. Sosyal hayatta insanların birbirleri ile olan ilişkilerinde “iyi” ve “kötü” şeklindeki davranışlardır. Ahlak evrensel bir niteliğe sahip olmamakla beraber yerel olarak nitelendirilir. Bunun asıl nedeni ise bölgeden bölgeye, yöreden yöreye değişen, bazı zaman birbirlerine zıt düşen, toplumun içinde bulunduğu duruma göre yani kültürel ve sosyo-ekonomik durumlara göre farklılık görülebilir.

Etik-Değer İlişkisi

Etik ve değer ilişkilerinde öncelikle akla gelen ilk şey insandır. Değeri değer yapan ve yine onu değersizleştiren kişi insandır. İnsan etik kavramı ve değer kavramlarında yardımlaşma, saygı, dürüst davranma, sevgi, güven duygusu ve hoşgörü gibi kavramların yansıtıcısıdır. Kuçuradi’ nin belirttiği gibi; “değer” tür olarak insanın varlığına bir bilinç boyutudur ve değerle bir şeyin aynı türden şeyler arasındaki özel yeri kastedilir.

İnsanlar dünyadaki diğer canlılar arasında düşünen tek canlıdır. Yani insanlar erdem sahibi ve düşünen varlıklardır. Günlük  hayatımızda doğruları araştırır, yorumlar ve yargılamalar yaparız. Örneğin, “yalan söylemesi kötü bir davranış”, “yardımseverlik ise bir davranıştır”.

Etik-Hukuk İlişkisi

Etik kavramı ve ahlak kavramı birbirine yakın ve eşanlamlı kelimeler olduğu için, hukuk kuralları ile yakından ilgisi olan ahlak kavramını ele almak gerekir. Hukuk kuralları yazılı olup buna herkesin uyması zorunlu olup yaptırımı hürriyetin kısıtlanmasıdır. Ahlak kuralları ise sosyal hayatta uyulması gereken kurallar olup, uyulmaması durumunda kişi toplumdan dışlanarak cezalandırılır. Ancak ahlak kuralları ile yazılı kurallar arasındaki bağlantılara bakacak olursak ilk önce Borçlar Kanunu ile Medeni Kanun olmak üzere, yazılı hukuk kurallarında buna ilişkin birçok hüküm vardır.

Örneğin;

Ahlak kuralları ile hukuk kuralları arasında oldukça yakın ilişkiler söz konusudur. Toplumda örf, adet, gelenek, görenek ve töre gibi bazı yazısız kurallar vardır. Bu kurallar ile yazılı hukuk kuralları arasında sıkı bağlantılar bulunmaktadır.

Örnekler

Etik Türleri

Günümüzde etik alanında üç farklı çalışma yapılmıştır. Bunlar; Normatif Etik, Meta Etik ve Uygulamalı Etik olmak üzere etik türleri üç ana başlıkta toplanmıştır.

Normatif Etik Nedir?

Normatif etik: “nasıl eylemde bulunulmalı, nasıl yaşamalı yada nasıl bir insan olmalı” gibi sorunlarla ilgilenir.

Meta Etik Nedir?

Meta etik sorumluluk kavramının ne olduğunu araştırır. Konfüçyüs’ ün dediği gibi; “İnsanları erdemle ve ahlak kuralları ile yönetmeye kalkarsanız, o zaman onlarda şeref ve utanma duygularına sahip olacaklar, bunun yanında da doğruyu yapmaya çalışacaklardır.”

Uygulamalı Etik Nedir?

Bu etik kuralı güncel olaylarla ve pratik ahlak sorunları ile ilgilenir.  Örneğin, Tıp Etiği, Siyaset Etiği, Sanat Etiği, Kamu Yönetimi Etiği gibi.

Etik Olgusunun Analitik İncelemesi ve Etik kavramı -Ahlak Kavramı üzerine okuduğunuz yazımızı beğendiyseniz kalkınma ajansları yazımızı da inceleyebilirsiniz.