Yönerge Nedir? Nasıl Hazırlanır?

Yönerge nedir?: günlük hayatta da sıklıkla kullanılan ve hukuki literatürde de kendine yer bulan bir terimdir. Örneğin; yeni aldığınız bir eşyayı nasıl kullanmanız gerektiğine ilişkin talimatlar bir yönergedir. Aynı zamanda bir oyunun kuralları dahi yönerge sayılır. Hukuki açıdan ele aldığınızda ise belirli bir yöntemi ya da süreci olan uygulamalar sırasında uyulması gereken kurallar bütünü olarak tanımlanabilir. Bu yazımızda işin hukuki tarafını hukukta uygulanan yönergeyi ele alacağız.

Normlar Hiyerarşisinde Yönergenin Yeri

Klasik normlar hiyerarşisi piramidi her ne kadar yönetmelikle son bulsa da devamında yer alan farklı düzenlemeler de söz konusudur. Yönerge, talimat ve genelge gibi farklı düzenlemeleri de normlar hiyerarşisine dâhil etmek mümkündür. Bu düzenlemelerin kanunlara, Anayasa’ya aykırı hükümler ihtiva etmesi mümkün değildir. Hiyerarşik sıralamada yer alan diğer normlarda olduğu gibi yönergeler de gücünü üstünde yer alan normlardan alır. Yönerge nedir ve normlar hiyerarşisinin neresinde bulunur sorundan sonra yönergenin nasıl hazırlanacağına göz atalım.

Yönerge Nasıl Hazırlanır?

Bakanlıklar, üniversiteler, belediyeler… Bu kurum ve kuruluşların her biri kendisine özel bir yönerge hazırlama sistemine sahip olabileceği gibi 4821 Sayılı Mevzuat Hazırlama Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmelik çerçevesinde de hareket edebilir. Bu yönetmelikte her ne kadar doğrudan yönerge hazırlama aşamalarından bahsedilmemiş olsa da “…diğer düzenleyici işlemlerin taslak metinlerinin hazırlanmasına ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.” denilerek kamusal alanda söz konusu olan benzeri işlemler bir arada ele alınmıştır. Bu nedenle yönerge hazırlanırken de 4821 Sayılı yönetmelikte yer alan hükümlerden yararlanmak gerekir.

Yönerge Çıkarma Yetkisi Kime Aittir?

Yönerge çıkarılması için gerekli hazırlıklar ilgili birimler tarafından yapılır. Örneğin; bir üniversitenin yüksek lisans ve doktora öğrencilerine yönelik tez hazırlama yönergesi oluşturulacaksa bu ilgili enstitülerin sorumluluğundadır. Sosyal Bilimler, güzel sanatlar, fen ve sağlık bilimleri alanında yazılacak tezler için izlenmesi gereken kurallara enstitüler karar verir.

Yönerge Örnekleri

Kamu kuruluşlarında çok çeşitli konularda hazırlanmış birçok yönerge örneğine rastlamak mümkündür. Bu yönergeler, yönetmeliklerde yer alan açıklamaların yeterli olmadığı durumlarda işlerin yürütülmesini daha kolay hale getirir. Örnek yönergeler şu şekilde sıralanabilir:

• Özel Eğitim Kurumları Genel Müdürlüğü Çalışma Yönergesi
• Bulaşıcı Hastalıkların İhbarı ve Bildirim Sistemi Yönergesi
• Anadolu Üniversitesi Akademik Danışmanlık Yönergesi
• İçişleri Bakanlığı Mülkiye Teftiş Kurulu Başkanlığı Görev ve Çalışma Yönergesi

Yönergenin Kısımları

Mevzuat hazırlama esaslarına uygun olacak şekilde yönergenin başlangıç kısmında amaç, kapsam, dayanak ve tanımlar yer alır. Amaç kısmında yönergenin ne ile ilgili olduğu ifade edilir. Kapsam ise düzenlemenin kimleri kapsadığını gösterir. Dayanak kısmında, yönergenin gücünü aldığı yönetmelik, kanun gibi hukuksal düzenlemelerden bahsedilir. Tanımlarda, yönergenin bütününde bahsi geçen terimlerin ve bazı ifadelerin açıklamalarına yer verilir. Yönergelerde yer alan maddelerin şüpheye yer bırakmayacak biçimde açık ve net ifadelerle anlatılması gerekir. Bu nedenle taslak aşamasındayken gerekli düzenlemeler ve değişiklikler yapılmalıdır. 

Türk Ticaret Kanunu’nda Yönerge

Kamuda olduğu gibi özel sektörde de işleyiş ve çalışma koşullarına ilişkin birtakım yönergeler hazırlanması gerekir. Bu yönergeler, iç yönerge olarak adlandırılır. İç yönergeler; şirketlerin ne şekilde yönetileceğini, temsil sürecinin nasıl olacağını bu noktada ortakların yetki ve sorumluluklarını belirler.

İç Yönerge Hazırlama Zorunluluğu

6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu, anonim şirketler için iç yönerge hazırlama zorunluluğu getirmiştir. Buna göre yönergenin hazırlanması için yetki, yönetim kurulundadır. Genel kurulun çalışması ve işleyişi hakkındaki detaylar bu şekilde düzenlenir. Tescil ve ilan zorunluluğu olan bu düzenleme, genel kurul onayıyla yürürlüğe girer. Onayın ardından tescil ve ilan süresi on beş gündür. Şirketin internet sitesi açmakla yükümlü olması halinde ilanın gerçekleşmesinin ardından beş gün içerisinde iç yönerge, internet sitesinde yayımlanmalıdır. Limited şirketler için iç yönerge hazırlama zorunluluğu söz konusu değildir. Buna rağmen yan edim yükümlülükleri ile ilgili bir yönerge hazırlanması, genel kurulların devredilemez yetkileri kapsamında değerlendirilir.

İç Yönergede Hazırlanırken Dikkat Edilmesi Gerekenler

Yönerge nedir ve yönergenin hazırlama işlemleri tamamlandıktan sonra noter tarafından onaylanması gerekir. Yönergenin her sayfasında ise yönetim kurulu üyelerinin imzaları yer almalıdır. Ticari vekil ve diğer tacir yardımcılarının iç yönerge kapsamında atanması mümkün değildir. Yönetim kurulları yaptıkları bu düzenleme hakkında yazılı bir şekilde alacaklılara ve pay sahiplerine gerekli bilgilendirmeyi yapmalıdır. Şirket ana sözleşmesi, yönetmelikler ve diğer düzenlemelere uyumlu olması gereken yönergeler, hazırlanmadan önce gerekli tavsiyeler alınmalı ve mevzuat incelemesi yapılmalıdır.

İç Yönergede Bulunması Gerekenler

Ticaret Bakanlığı tarafından iç yönergelerde yer alması gereken asgari hususlar belirlenmiştir. Genel kurul toplantılarına ilişkin; açılış, başkanlık görev ve yetkileri, gündemin görüşülmesi, oylama, söz alma ve toplantı sonunda yapılacak işlemler gibi detaylar iç yönergede düzenlenir.

İç Yönerge İle Sınırlı Yetkili Atama İşlemi

Her ne kadar iç yönerge ile temsilci ataması yapılmasa da temsilcilerin görev ve yetkileri belirtilmelidir. Temsilcilerin kimlik bilgileri, ayrı bir yönetim kurulu kararı nezdinde ilan edilir. Yönetim kurulu, kurulda yer alan ve temsil yetkisi olmayan kişileri ya da şirket ile hizmet akdi şeklinde bir iş ilişkisi olan kişileri temsilci olarak belirleyebilir. Bu kişilerin icraatları nedeniyle oluşabilecek zararlarda, yönetim kurulunun müteselsil sorumluluğu vardır. 

İş Sağlığı ve Güvenliği İç Yönergesi

İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulları Hakkındaki Yönetmelik kapsamında bazı iş yerlerinde bir kurul oluşturulması gerekir. Bu kurulun görevleri arasında iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin bir iç yönerge hazırlanması da vardır. Buna göre yapılan işin gereklerine ve şartlarına uygun olacak şekilde hazırlanan bir yönerge, işveren ya da vekili tarafından onaylanır. Yönerge yürürlüğe girdikten sonra kurul tarafından uygulama süreci takip edilir. Elde edilen sonuçlara göre yönerge uygulama süreci ile ilgili eksikliklerin tespit edilmesi sağlanarak gerekli önlemler alınır.

Yönerge nedir yazımızı okuduğunuz için teşekkür ederiz. Yönerge nedir hakkında sorularınızı ve yorumlarınız aşağıda yazabilirsiniz.

Bizi pinterest te takip edebilirsiniz.